Ülkemizde, devlet idaresi için eleman yetiştirme yöntemleri Osmanlı İmparatorluğu döneminde çeşitli aşamalar geçirmiştir. Başlangıçta, ya medreselerde genel öğretim görmüş olanlardan veya özel öğretim görmüş olanlardan yararlanılırdı. 1460 yıllarında Topkapı Sarayı içinde açılan Enderun-i Hümayun Mektebi, genel idarede ve diğer kamu işlerinde çalışacak kişileri yetiştirir oldu. 1825 yılından sonra bu mektep daha çok saray hizmetleri için eleman yetiştirmeye devam etmiş ve 1908 yılına kadar yaşamıştır. 1825’ten sonra çeşitli askeri ve mülki okullar açılmasına önem verilmiştir.

1650’lerde bugünkü anlamında hükümet biçiminde teşkilatlanmaya başlayan Bab-ı Ali, özellikle Tanzimat’tan sonra örgütlenme ve güçlenmesini arttırmış; Sadrazam’ın hükümet erkanı ile birlikte devletin hizmetlerini yürüttüğü makam niteliği daha belirgin hale gelmiştir. Bab-ı Ali de genel idare elemanı yetiştiren bir tatbikat mektebine sahipti. Burada özellikle genel idare elemanı yetiştiren kısım Kalem Dairesi kısmıdır. Kalem Dairesi’nin çeşitli bölümlerine, evlerinde özel olarak veya ilk öğrenimini yapmış 12-16 yaşlarında memur ve tanınmış ailelerin çocukları mülazım veya şakird adı altında maaşsız olarak alınırlardı. Bunlar bölümlerin başında bulunan kişilerce kamu hizmetlerinin her dalında yetiştirilir ve olgunlaştıklarında Bab-ı Ali kalemlerinden birine aylıklı memur olarak atanırlardı. Zamanla, başarı derecelerine göre en üst makamlara kadar yükselirlerdi. Bu arada devletin maliye ve vergi işlerini yürütecek kişiler için de Bab-ı Defterdari Mektebinde, Bab-ı Ali Kalemine benzer biçimde personel yetiştirilirdi. 1838’de Baş Defterdarlık, Maliye Nezaretine dönüştürülünce maliyede çalışanlar için devlet rnuhasebesi kursu açılmıştır. 1854’te şer’i mahkemelere yeterli ve bilgili kadı ve yargıçlar yetiştirilmesi için Muallimhane-í Nüvvab açılmış, 1886 yılında da nizamI mahkemelere yargıç ve avukat yetiştirmek üzere Batı anlamında ve niteliğinde ilk Hukuk Mektebi açılmıştır.

12 Şubat 1859’da mülki amirler ve maliyeciler yetiştirmek üzere Mülkiye Mektebi açıldı. Bu arada ticari hayatın ihtiyaçlarını karşılayacak elemanlar yetiştirmek amacıyla 1883 tarihinde Mektebi Ali-i Ulümu Ticariye açıldı.

Cumhuriyet dönemi başlarında, gerek devletin genel idare hizmetleri gerek özel teşebbüsün ihtiyaç duyduğu çeşitli mesleki hizmetler için eleman yetiştirme kaynaklığı eden Hukuk Mektebi, Mülkiye Mektebi ve Ticaret Mekteb-i Alisi ile Mühendis Mektebi başlıca eğitim müesseselerimiz arasında yeralmışlardır. Buralardan yetişenler edindikleri genel bilgilerle her ihtiyaca cevap verir durumda idiler.

Gerek devlet hayatı gerek iş hayatı belirli alanlarda derinleşmiş uzman kişilere büyük bir ihtiyaç hissetmez görünüyordu.

1930 larda devletçiliğin gelişmesi ve devletin iktisadi hayata önem vermesiyle Mülkiye Mektebi, Hukuk Fakültesi ve Yüksek Ticaret Mektebi’nin verdiği iktisat kültürünün yetmeyeceği anlaşıldığından iktisat alanında uzmanlaşmış elemanlar yetiştirmek üzere 1936 yılında İktisat Fakültesi’nin kurulması yoluna gidildi. Bu yeni Fakülte’nin ilk programında Hukuk dersleri büyük bir ağırlık taşıyordu. Böylece bir dereceye kadar her işe yarar adam yetiştirme geleneğine sadık kalınmak istenmişti. Ama, zamanla bu gelenekten uzaklaşılarak programlarda gerek kamu sektörünün gerek özel sektörün ihtiyaçlarına cevap verebilecek daha güçlü iktisat kültürüne sahip elemanların yetiştirilmesi doğrultusunda değişiklikler ve geliştirmeler yapıldı. Bu arada işletme derslerine de daha fazla ağırlık verildi. 1950’lerin başında Türkiye’de incelemeler yapan bir yabancı İktisatçılar grubu Türkiye’nin gelişebilmesi için en önemli eksiğin yönetici eleman eksiği olduğunu belirtmişti. İşte bu yönetici eleman eksikliğini gidermek üzere İstanbul Universitesi, Harvard Universitesi ve Ford Vakfının yardımıyla İktisat Fakültesine bağlı bir İşletme İktisadı Enstitüsü kurulması kararlaştırıldı. Ord. Prof. Dr. Omer Celal Sarç’ın müdür olarak seçildiği Enstitüye öğretim elemanı yetiştirmek için 1954 yılında Mehmet Oluç, Zeyyat Hatipoğlu, Şakir Ağanoğlu, Mükerrem Hiç ve Nezih Neyzi’den oluşmuş bir grup Harvard Üniversitesi İşletme Fakültesinde vak’a metodu ile eğitim yapmak üzere gönderildi. 10 aylık bir eğitimden sonra Türkiye’ye dönen grup 1955 Sonbaharında ilk 12 haftalık Orta Sevk ve İdare kursunu açarak iş hayatında 5 yıl tecrübesi olanların vak’a metoduyla eğitimine başladı. 1957 yılında da Üniversite ve Yüksek Okul mezunları arasından test ve mülakat yolu ile seçilenler için 9 aylık sertifika programının uygulanmasına geçildi. 1936’da kurulan İktisat Fakültesinde İşletme, Muhasebe ve Ticari Hesap, Mali Cebir derslerini vermek üzere Almanya’nın Frankfurt Üniversitesinden Prof. Alfred Isaac getirilmiştir. Prof. Alfred Isaac’a tercüman ve asistan olarak ta Almanya’da eğitim görmüş Dr. İsmet Alkan yardımcı olarak verilmişti. Dr. İsmet Alkan’ın ayrılmasından sonra Prof. Alfred Isaac’a Fakültenin ilk mezunlarından Nevzat Güneş asistan tayin edilmiş ve yine Sosyal Siyaset Kürsüsü Asistanlarından Dr. Orhan Tuna da derslerin tercümesi ile görevlendirilmişti. Bir süre sonra Doç. Dr. Ahmet Ali Özeken İşletme Kürsüsüne tayin edilmiş ve İşletme, Muhasebe, Ticari Hesap ve Mali Cebir dersleri Prof. Isaac ve Doç. Ahmet Ali Özeken tarafından yürütülmüştür. Bir süre sonra da Feridun Özgür ve daha sonra Kemal Tosun kürsüye asistan olmuşlardır. Doçent Ahmet Ali Özeken 1946 tarihinde profesörlüğe yükseltilmiştir. 1951 yılında Profesör Isaac Almanya’ya dönmüştür. Dr. Feridun Özgür 1953 yılında doçent olmuştur. 1953 tarihinde Profesör Ahmet Ali Özeken vefat etmiştir. İktisat Fakültesi İşletme Kürsüsü öğretim üyesi tedarikinde sıkıntıya düşmüş ve Almanya’dan üçer ay süreli Profesörler getirtilerek ihtiyaç karşılanmaya çalışılmıştır. Bu durum karşısında 1953 yılı sonbaharında, 1947-1950 yılları arasında Amerikada Dış Ticaret üzerine ihtisas yapmış ve 1950 yılında İktisadi Coğrafya Kürsüsünde doçentliğe tayin edilmiş Dr. Mehmet Oluç yeniden Amerika’ya gönderilerek işletme alanında bilgilerini arttırması sağlanmış ve 1954 yılının ortalarında İşletme Kürsüsü Doçentliğine tayin edilerek yukarıda belirtildiği gibi Amerika’da İşletme bilgisini geliştirmeye çalıştığı sırada Harvad’a gönderilen ekibe katılmıştır. Bu arada dışarıdan doçentlik imtihanına giren Cihat İren’de 1953 yılında İşletme Kürsüsü doçentliğine atanmıştır. 1955 yılında Almanya’nın Erlangen Universitesi’nden Prof. Dr. Wolter 3 yıl süre ile İşletme Kürsüsüne getirilmiştir.

1955 yılında İktisat Fakültesi’nin İşletme dersleri, Prof. Wolter, Doç. Dr. Cihat İren tarafından, Muhasebe, Ticari Hesap ve Mali Cebir dersleri de Doç. Dr. Feridun Özgür, Öğr. Görv. Dr. Nakibe Uzgören ve Öğr. Görv. Rasim Saydar ve Uzman Aziz Tahsin Balkanlı tarafından yürütülmekteydi. 1955-56 ders yılı Güz döneminde Doç. Dr. Mehmet Oluç Pazarlama derslerini vermeye başlamıştır. Dr. Selçuk Yalçın’da 1954 tarihinde kürsüye asistan olarak atanmıştır. 1955 de Dr. Nasuhi Bursal kürsüye uzman olarak alınmıştır. Doç. Dr. Cihat İren 1957 yilında Fakülteden ayrılmıştır. Doç. Dr. Mehmet Oluç 1953 yılında profesörlüğe yükselmiş ve kısa bir süre sonra sözleşmesi biten Prof. Wolter’in yerine kürsünün yönetimi ile görevlendirilmıştir. Dr. Kemal Tosun’da 1957 tarihinde doçent olmuştur. Böylece, 1953’te sarsıntı geçiren İşletme Kürsüsü ilk defa bir Türk Profesör ve 2 doçente sahip olabilmiştir. Bu arada Dr. Kamuran Pekiner 1959 yılında kürsüye asistan olarak alınmıştır. 1960 yılı Kasım’ında Dr. Nasuhi Bursal ve Dr. Selçuk Yalçın doçent olmuşlardır. 1959 yılında İktisat Fakültesinin kürsüleri kadroları yeniden tesbit edilirken İşletme Kürsüsüne üç profesörlük, 5 doçentlik ve 5 asistanlık kadrosu verilmiş ve böylece İşletme Kürsüsünün gelişme imkanlan sağlanmıştır. Demirhan Tokel, Cevat Sarıkamış, İnal Ataç asistan kadrosuna alınmış, İnal Ataç bir süre sonra asistanlıktan ayrılmıştır. Demirhan Tokel ve Cevat Sarıkamış İşletme İktisadı Enstitüsünün Ford vakfı bursundan yararlanarak Harvard Üniversitesi İşletme Fakültesine gönderilince, yerlerine 1959 yılında Atilla Gönenli, 1960 yılında Aykut Şireli kürsüye asistan olmuşlardır. 1960 yılında Doç. Dr. Feridun Özgür profesörlüğe yükseltilmiştir. 1961 yılında Alparslan Peker İşletme Kürsüsüne asistan olarak atanmıştır. 1960 Martında İktisat Fakültesi Dekanı seçilen Prof. Dr. Mehmet Oluç 1960 Haziranında İşletme Enstitüsü Müdürlüğüne de seçilmiştir. İleride kurulabilecek İşletme Fakültesine öğretim üyesi yetiştirmek için bilinçli bir politika izlenmeye başlanmıştır. İşletme Enstitüsüne Ford Vakfının sağladığı imkanlardan yararlanarak Harvard Üniversitesi, İndiana Universitesi, Stanford Üniversitesi ve Michigan Universitesi’ne İşletme eğitimi için İşletme Kürsüsü ve İşletme Enstitüsü mensupları gönderilmiştir.

1960-62 yılları arasında İktisat Fakültesi’nde İşletme derslerine ayrılan saatlerin arttırılması için yapılan teşebbüsler sonuç vermeyince 1962 nin son çeyreğinde Prof. Dr. Mehmet Oluç, Prof. Dr. Feridun Özgür, Doç. Dr. Kemal Tosun’un imzaladıkları ortak önerge, Prof. Orhan Dikmen, Prof. Haydar Furgaç, Ord. Prof. Dr. Ömer Celal Sarç’a da imzalatılarak bir İşletme Fakültesi kurulması için İktisat Fakültesi Genel Kuruluna müracaat edilmiştir. Ancak 1962 Ekiminin sonunda Prof. Mehmet Oluç’un İktisat Fakültesi dekanlığından ayrılmasından sonra bu önerge üzerinde fazla durulmamıştır. 1964 yılında Doç. Dr. Kemal Tosun profesörlüğe yükseltilmiş 1964 yılında Dr. Kamuran Pekiner İşletme Kürsüsü doçenti olmuştur. 1965 tarihinde Çetin Şanlı, 1966 tarihinde Kemal Kurtuluş 1967 tarihinde Tamer Koçel İşletme Kürsüsü asistanlığına atanmışlardır. İşletme Kürsüsüne alınan asistanlann doktora ve doçentlikleri başarıldıktan sonra 1967 yılının 2. çeyreğinde daha önce sözü edilen önerge yeniden iktisat Fakültesi Genel Kurulu gündemine aldırılmıştır. Bu arada 1967 yılında yapılmakta olan 2. Beş Yıllık Kalkınma Planında Üniversite kademesinde İşletme İktisadı dalında eğitim kapasitesi sağlanması hususunda kayıt konmasına da teşebbüs edilmiştir. Ve bu kayıt konmuştur.

İktisat Fakültesi’nin Genel Kurulunda yer alan Prof. Dr. Mehmet Oluç, Prof. Dr. Feridun Ozgür, Prof. Dr. Kemal Tosun, Doç. Dr. Nasuhi Bursal, Doç. Dr. Selçuk Yalçın, Doç. Dr. Kamuran Pekiner, Öğr. Görv. Dr. Mustafa Aysan ve Öğr. Görv. Dr. Demirhan Tokel’in çabalarıyla, «Gittikçe sanayileşmekte olan ülkenin çeşitli işletme dallarında uzmanlaşmış elemanlara şiddetle ihtiyaç duymaya başlıyacağı, Universitenin bu ihtiyacı önceden sezerek iş hayatına liderlik etmesi ve gelişen ihtiyacı karşılayabilmek için yeni bir Fakültenin kurulması gerekliliği» hususunda İktisat Fakültesi Genel Kurulu ikna edilmiştir. İktisat Fakültesinin 10.7.1967 tarihli 79 sayılı Genel Kurul toplantısında İstanbul Universitesine bağlı bir İşletme Fakültesinin kurulması kararlaştırılmıştır. İstanbul Üniversitesi Senatosu, Rektör Ord. Prof. Dr. Ekrem Şerif Egeli’nin başkanlığındaki 3.8.1967 tarihli 79 sayılı oturumunda İktisat Fakültesinin bu önergesini görüşmüş ve Üniversiteler Kanununun 2. maddesine dayanarak bir İşletme Fakültesi kurulması kararını vermiştir. Senatonun bu kararı Milli Eğitim Bakanlığının 31.8.1967 tarih 13772 sayılı yazısı ile onaylanmıştır. İktisat Fakültesi Profesörler Kurulunun Universiteler Kanununun 73. Maddesi gereğince Prof. Dr. Mehmet Oluç, Prof. Dr. Feridun Ozgür, Prof. Dr. Kemal Tosun, Prof. Dr. Kenan Gürtan, Doç. Dr. Nasuhi Bursal, Doç. Dr. Kamuran Pekiner, Doç. Dr. Selçuk Yalçın’ın İşletme Fakültesinde görevlendirilmeleri önerisi Senatonun 28.12.1967 tarihli 93 sayıli toplantısında karara bağlanmıştır. Sözü edilen öğretim üyeleri 9.4.1968 tarihinde yaptıkları ilk Kurul toplantısında Prof. Dr. Mehmet O’luç’u Dekanlığa, Prof. Dr. Feridun Özgür’ü ve Prof. Dr. Kemal Tosun’u Senatörlüğe; Prof. Dr. Feridun Özgür’ü, Prof. Dr. Kemal Tosun’u, Prof. Dr. Kenan Gürtan’ı, Doç. Dr. Nasuhi Bursal’ı ve Doç. Dr. Selçuk Yalçın’ı Yönetim Kurulu Üyeliklerine seçmişlerdir. İstanbul Üniversitesi Senatosu 11.4.1968 tarihli 104 sayılı oturumunda bu seçimi onaylamış ve böylece İşletme Fakültesinin İstanbul Üniversitesine bağlı Tüzel kişiliğe sahip bir Fakülte olarak kuruluşu tamamlanmıştır. Bu bakımdan 11.4.1968 günü Fakültenin Kuruluş Yıldönümüne temel sayılacak bir gündür.

İşletme Fakültesinin 14 Ocak 1969 tarihinde kabul edilen 1084 sayılı Kuruluş Kadrosu Kanunu 20 Ocak 1969 tarih ve 13105 sayılı resmi gazetede yayınlanarak yürürlüğe girmiştir.

İşletme Fakültesinin Amaçları

Yurdumuz gün geçtikçe sanayileşmekte, geleneksel üretim alanlarımızdan tarımda da teknik yenilikler yavaş da olsa yer almaya başlamış bulunmaktadır. Orta ve büyük işletmelere doğru gidildikçe, bunların üretim işlerini planlayacak, muhasebelerini çeşitli yönlerden örgütlendirecek ve iyi bir denetim ve yönetim düzeni kuracak; pazarlama, finanslama, insancıl ilişkilerle ilgili sorunlarını çözecek teknik bilgilere ve yönetim yeteneklerine sahip gençlerin yetiştirilmesi gün geçtikçe önem kazanmaktadır. Herşeyi bilen adam yerine uzmanlaşmış kişilere ihtiyaç hergün daha çok duyulacaktır. İşletme Fakültesi yurdun en iyi beyinlerine sahip gençleri bulup eğiterek ülkenin bu alandaki ihtiyacını karşılamayı amaç edinen bir Fakülte durumundadır. Kafasına, çalışma gücüne güVenen ve yurdun meydan okuyucu sorunlarını çözmeğe kararlı genç elemanlarını en iyi şekilde yetiştirmek İşletme Fakültesinin temel amacıdır.

Fakülte bu amacını gerçekleştirmek için bir yandan örgütlenmesini geliştirirken bir yandan öğretim üyelerinin miktar ve kalite yönünden geliştirilmesine önem vermekte öğretim imkanı ve araçlarını çoğaltıp genişletmektedir. Rumeli Hisarı sırtlannda Nafi Baba’daki arsasına çağdaş eğitim olanaklarına sahip binalarını kurma hazırlıkları tamamlanmak üzere olup 1972 yazında temel atılabilecektir.

Çok sayıda küçük dersliklere ve Öğretim üyelerine kavuşunca çok yönlü ders programları geliştirilecek; vak’a metodu, işletme oyunları ve başka öğretim yöntemleri uygulanacaktır. Işletme Fakültesi, Işletmelerimizin çeşitli sorunlarını araştırıcı, çareler bulucu, bilgide, yönetimde, öğretimde ve araştırmada daima yenileyici ve yenilenici bir bilim müessesesi olarak Türkiyenin kalkınmasına büyük katkılarda bulunacaktır.

Kaynak: 1972 Mezunları Yıllığı